آیت الله دکتر مهدی هادوی تهرانی رئیس هیئت علمی بعثه مقام معظم رهبری و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در گفتگو با  مهر اظهار داشت: حقوق بشر اسلامی بحثی است که از اوایل انقلاب اسلامی در ایران و در سطح جهان مطرح شد و این بحث باعث شد جمعی از مسلمانان که در کشورهای غربی زندگی می کردند اقدام به تدوین اعلامیه ای تحت عنوان اعلامیه حقوق بشر اسلامی  کنند.

وی افزود: این اعلامیه حقوق بشر اسلامی که در واقع نزدیک به 30 سال از عمر آن می گذرد به عنوان یک اقدام در عرضه دیدگاههای اسلامی در حوزه مباحث مربوط به حقوق بشر صورت گرفت.

اعلامیه حقوق بشراسلامی سکویی برای بحث درباره این مفاهیم

دکتر هادوی تهرانی گفت: در طول این سی سال بحثهای مختلفی از سوی مسلمانان درباره میزان سازگاری مواد اعلامیه حقوق بشر اسلامی با مبانی اسلام طرح شده، براساس دیدگاه های مذاهب برخی مواردی که اعلامیه حقوق بشر اسلامی مطرح شده قابل تعدیل است. در مجموع آنچه در اعلامیه حقوق بشر اسلامی مطرح شده، دیدگاه های کلی اسلام درباره حقوق بشر است و این نکته زمینه خوبی برای بحث درباره حقوق بشر اسلامی فراهم کرده است .

غفلت از توسعه حقوق بشر اسلامی

وی با ابراز تأسف از اینکه در طول این 30 سال با گذشت زمان طولانی چندان روی توسعه حقوق بشر اسلامی، زمینه‌های پذیرش آن از سوی کشورهای اسلامی و طرح آن در سازمان کنفرانس اسلامی فعالیت نشده گفت: سازمان کنفرانس اسلامی در این زمنیه چندان فعال وارد نشده و این یکی از نکته هایی است که می توان در بحث حقوق بشر اسلامی بر آن تأکید کرد و این منفذ می تواند بحث حقوق بشر اسلامی را پیگیری کرد.

رئیس هیئت علمی بعثه مقام معظم رهبری تصریح کرد: به لحاظ نظری با توجه به این که اساس دیدگاه های اسلام بر کرامات انسانی استوار است و کرامت انسانی به عنوان یک مفهوم محوری در دیدگاه اسلام نسبت به انسان مطرح است، پیکره اصلی حقوق بشر اسلامی را حفظ این کرامت تشکیل داده و برای تحقق این مفهوم در سطح جهان لازم است شاخصه هایی که کرامت را تأمین می کند در نظر داشته باشیم. برای تحقق این کرامت انسانی انسان باید فرصتهای واقعی انسانی را بدست آورد، در واقع حقوق بشر اسلامی بیانگر آن حقوقی است که به انسان فرصت دستیابی به کرامت واقعی و ذاتی و بروز و ظهور آن را اعطا می کند.

آزادی یکی از مفاهیم اساسی در دایره حقوق بشر اسلامی است

وی از آزادی به عنوان یکی از مفاهیم اساسی در دایره حقوق بشر اسلامی یادکرد و گفت: آزادی که در اسلام مطرح است تأمین کننده کرامت انسانی است نه آزادی که کرامت انسانی را محدود و مخدوش کند. آزادی که کرامت انسانی را تأمین می کند آزادی است که به انسان فرصت حرکت در مسیر معنویت، تعالی، کمال و علم را اعطا می کند. این آزادی در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل طرح است. در حوزه سیاست آزادی انسانها در انتخاب نوع حکومت و ارائه دیدگاههای سیاسی در کنترل حکومت نسبت به کژی هایی که حکومت ممکن است با آن مواجه شود جلوه های اصلی آزادی سیاسی است.

وی اشاره کرد: آزادی در حوزه اقتصادی، آزادی فعالیتهای اقتصادی در چارچوبی که با کرامت انسانی منافاتی نداشته باشد یعنی فعالیتهایی که محدودیتی برای کرامت انسانی ایجاد نمی کند یکی از محورهای اساسی است. در حقوق بشر اسلامی در عین حال که انسانها آزاد هستند فعالیتهای اقتصادی مدنظر خود را داشته باشند نمی توانند فعالیتهایی داشته باشند که با کرامت انسانی منافات داشته باشد بنابراین تجارت مواد مخدر و از این قبیل محدودیت پیدا می کند.

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: آزادی در حوزه فرهنگی نیز مفهوم خود را دارد. آزادی در این عرصه نیز نباید به نوعی باشد که مانع رشد و تعالی خود و دیگران شود، بنابراین انحرافات فکری و اعتقاداتی با آزادی که در حوزه فرهنگی منافات دارد. این مجموعه را اگر در نظر بگیریم، آزادی انسانی در حوزه اجتماعی هم معنا پیدا می کند و معیارهای آن مشخص می شود.

بدون مخاطب شناسی انتقال مفاهیم حقوق بشر اسلامی میسر نیست

آیت الله هادوی تهرانی تأکید کرد: معرفی حقوق بشر اسلامی به زبان قابل درک مخاطب امروز حائز اهمیت است، امروز ما بدون شناخت مخاطب، دغدغه ها و حساسیتها نمی توانیم این مفهوم را به آنها منتقل کنیم. برای اینکه مخاطب امروز حقوق بشری اسلامی را به خوبی درک کند باید با دغدغه های وی همخوانی داشته باشد در این صورت بسیاری از مخاطبان ما به راحتی مفاهیم حقوق بشر اسلامی را می پذیرند.

وی افزود: برخلاف تبلیغاتی که در طول سالها، ده ها و حتی قرنهای گذشته علیه اسلام صورت گرفته و سعی شده اسلام را دینی خشن نشان داده و تصویری ضد حقوق بشر از اسلام ترسیم شود ، معرفی صحیح از حقوق بشر اسلامی می تواند این تبلیغات را خنثی کند. اما ضرورت این امر شناخت دقیق مخاطب، شناخت عمیق اسلام و ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فردی است.

استفاده از توان رسانه‌ها و ابزار هنر برای عرضه حقوق بشر اسلام

دکتر مهدی هادوی تهرانی با اشاره به کاستی جدی در این رابطه گفت: رسانه های ما از توان کارشناسی موجود برای عرضه مفاهیمی چون حقوق بشر کمتر بهره می برند. ابزار هنر که بسیار توانا است و می تواند در عرصه مفاهیم مختلف به ما کمک کند کمتر به کار گرفته شده است. شاید اگر از ما سوال کنند که در طول 30 سال پس از انقلاب آیا یک فیلم، نمایشنامه، قطعه موسیقی، عکس ، نقاشی تولید شده که مفاد آن معرفی بعدی از مفاد حقوق بشر اسلامی باشد، به سختی بتوان به نمونه ای اشاره کرد.

آیت الله هادوی تهرانی یادآور شد: ما درعرضه مفاهیم حقوق بشر اسلامی است کوتاهی کرده ایم و به رغم اینکه چند دهه از تصویب این اعلامیه می گذرد اما هنوز هم می تواند سکویی برای پرش و توسعه مفاهیم حقوق بشر اسلامی است. تا کنون از این فرصت در هیچ مجموعه ای از جمله در سازمان کنفرانس اسلامی استفاده نشده است. حتی دورانی که مسئولیتها در سازمان کنفرانس اسلامی با مدیران ایرانی بوده از این فرصت برای توسعه مفاهیم حقوق بشر اسلامی استفاده نکردیم .

توجه به کارشناسی در ابعاد مختلف برای بازیابی جایگاه حقوق بشر اسلامی

وی گفت: مطرح شدن یک روز به عنوان روز حقوق بشر اسلامی در تقویم کاری شایسته در حد یک کار تبلیغاتی است، اما یک روز در سال آن هم برای تبلیغات سطحی برای عرصه مفاهیم حقوق بشر اسلامی کافی نیست و لازم است تمام توان فرهنگی، تبلیغاتی و حتی اقتصادی کشور برای بازشناسی و معرفی حقوق بشر اسلامی مورد استفاده قرار گیرد تا جایگاه این مفهوم پیدا شود